Pagina 1 van 1

De tornado van 23 augustus in Almere. Door Menco van der Ley

Geplaatst: 05 dec 2004 18:05
door Thunderknight
Tornado’s in Nederland? Die komen toch alleen in de VS voor?

Wat gebeurde er precies op maandag 23 augustus 2004,

Aan het begin van de avond werden Muiden, Almere en omgeving opgeschrikt door een zeer actieve onweersbui, een supercell genaamd. Een bui wordt pas geklasseerd als supercell als de bui voldoet aan een aantal extreme weersverschijnselen. Heel gewoon bij een supercell zijn de volgende extremen; grote hagel (2 cm. of veel meer) , zware tot zeer zware windstoten, valwinden (neerdalende koude lucht die als een soort bom inslaat) , extreme neerslagsommen en hevig onweer. Tevens is de bui vaak van grote en imposante omvang.

Een wat zeldzamere verschijning is de tornado die toch wel het meest tot de verbeelding spreekt. Dat de tornado alleen onder zware onweersbuien (supercellen) verschijnt wil nog niet zeggen dat deze vaak voorkomt, de verschijning blijft zeldzaam.

Voordat ik verder inga op wat er die maandag in Noord-Holland en Flevoland gebeurde wil ik eerst even een misverstand uit de weg helpen. Vaak wordt er nogal gediscussieerd over het verschil tussen de windhoos en de tornado, terwijl het verschil eigenlijk heel simpel is. Een tornado treed ALLEEN op onder de mesocycloon, een lagedrukgebied binnenin de bui gezien als een roterend stuk wolkbasis waaronder zich vaak een wallcloud bevind (zeer laag hangende roterende wolkmuur die de grond bijna lijkt te raken) Deze wallcloud is tevens de kraamkamer van de tornado. De mesocycloon ontstaat niet in elke bui, eigenlijk alleen maar onder supercellen, vandaar dat de tornado ook alleen bij supercellen voorkomt. Een windhoos kan echter ook hevig zijn maar deze ontstaat door andere draaiingen in vaak sterk convectieve onweersbuien. Een voorkeurspositie van deze is in de buurt van de shelfcloud en de turbulente whalesmouth, die ontstaan aan de voorzijde van de bui door windstoten die warme lucht aan de voorzijde tot boven condensatieniveau optillen. Ook zijn waterhozen mogelijk, deze ontstaan vaak onder sterk convectieve wolken in de herfst wanneer het zeewater erg warm is ten opzichte van de koudere bovenlucht. Ook hier vormt zich dan een lagedrukgebiedje (iets anders dan de meso) waarbij de roterende luchtmassa zichtbaar wordt door het opgezogen water. Mocht een waterhoos aan land komen dan wordt deze ook windhoos genoemd, vaak verliest hij echter snel zijn kracht en lost hij op.

Enfin, terug naar maandag 23 augustus.
Een Supercell vormt zich niet zomaar, en zeker niet in Nederland. Voor een supercell moet de lucht erg onstabiel van opbouw zijn maar nog belangrijker is de straalstroom en een eventuele jetstreak, de dynamiek dus. Tevens moet het wat lager ook hard waaien waardoor windschering ontstaat. Al deze omstandigheden kwamen die bewuste maandag aan bod nadat een actief regengebied van zuidwest naar noordoost over het land trok en warmere lucht vanuit het zuidwesten over Nederland spreidde. Tevens klaarde het na de regen flink op waardoor de temperatuur tot ca 22 graden en plaatselijk zelfs 26 opliep. Aan de grond waaide de wind in West-Nederland zuidoostelijk, op enige hoogte waaide een duidelijk sterkere zuidwestenwind (windschering). Ook was de bovenlucht extreem koud wat resulteerde in een plaatselijk hoge onstabiliteit naast de hoge behaalde plaatselijke temperaturen. Het laatste ingrediënt was een toevallige convergentielijn (lijnvormige opwaartse luchtbeweging, extra onstabiliteit dus) die via zeeland over noord Nederland lag.
Aan het einde van de middag ontstond de bui boven de Randstad. Meteen was al te zien dat de bui wel erg krachtig van opbouw was, de convectie was namelijk erg explosief waardoor de donderkoppen eruit zagen als een vulkaaneruptie. Al snel begon het hele systeem te roteren, wat veroorzaakt wordt door de windschering en de zuigkracht van de straalstroom of jetstreak. Door middel van de draaiing komt de energie in de bui het meest tot zijn recht en kan de bui zich maximaal uitleven. (denk aan een leegstromend bad waarin het water nabij het putje gaat roteren, zo stroomt het bad sneller leeg) Tevens houdt de roterende bui zichzelf in stand doordat de stijg- (upflow) en daalstromen elkaar niet meer blokkeren. Wat bij ‘gewone’ onweersbuien wel het geval is. Een uitzondering daarop zijn de buiencomplexen.
Maar laat ik nu niet afdwalen, sterk activerend trok de bui vanuit de Randstad richting Flevoland en vormde dankzei het roteren een heuse mesocycloon waaronder ook een wallcloud verscheen. Hiervan zijn ook prachtige foto’s gemaakt die op http://www.meteonet.nl te bewonderen zijn. Waarom een tornado de ene keer wel en de andere keer niet onder een wallcloud ontstaan is nog niet helemaal zeker, we gaan er tegenwoordig vanuit dat dat met de mate van draaien te maken heeft. En blijkbaar draaide de wallcloud hard genoeg want aan het eind van de middag werd een heuse tornado zichtbaar! De kleine en gelukkig niet zo zware F1 tornado ontstond rond een uur of 6 in Weesp en richtte na het rakelings passeren van 2 flats significante schade aan in een woonwijk waarbij gelukkig geen gewonden vielen. De bui trok vervolgens verder Flevoland in en richtte vooral in Almere hagelschade aan waarbij plaatselijk stenen van 5 cm vielen! De bui was nu echter zo rond zijn hoogtepunt en stoof met een zeer hoge bliksemfrequentie Overijssel binnen waar plaatselijk ook nog zware hagel gemeld werd. Van de tornado was daar geen spoor meer te bekennen. Later die avond splitste de bui in 2en waarbij het rechterdeel opnieuw intensiverend Duitsland binnentrok en opnieuw zware hagel liet vallen. Het linker deel stierf snel af tussen het rond de supercell gevormde multicell complexje die vooral wateroverlast en blikseminslagen teweegbracht. Van heinde en ver was de bui te bezichtigen, mits helder.
Zelf zag ik vanuit Drachten extreem frequent weerlicht in het aambeeld (ca. elke seconde een oplichting) dit was rond 22:00

Al met al een dus ontzettend interessante dag in de Nederlandse weergeschiedenis, vooral voor de schadebedrijven in de omgeving van Muiden.

Tornado’s komen dus niet alleen in de VS voor!


Door: Menko van der Ley.

Ik ben zeer onder de indruk van dit stukje van mijn chasemaatje.
Daarom plaats ik dit.

Met vriendelijke groet Helmut.

Re. De tornado van 23 augustus in Almere

Geplaatst: 05 dec 2004 18:53
door Weerstation Enschede
Hoi Helmut,

De Cb cap inc die bij die tornado hoorde die heb ik hier van uit Oldenzaal (10 km van Enschede), Ik liep nl. s'avonds rond een uur of 7 langs een recreatie plas, en zag daar een enorme Cb wnw van mij, toen ik later thuis was hoorde ik van de tornado en begreep dat dit de overblijfselen van deze tornado moet zijn geweest. Ik heb verder geen weerlicht waar kunnen nemen, aangezien het hier schitterend weer was en de Cb bijzonder helder wit aan de bovenzijde was. Ik denk dat de Cb op het moment van waarnemen in de omgeving van Zwolle was.

Groeten, Jos